Το Καθολικό της Μονής
Όπως σε κάθε Μονή, κτισμένη κατ’ ομοίωση της πόλεως του Θεού – της Άνω Ιερουσαλήμ, έτσι κι εδώ, στην Μονή Μπίγκορσκι, το κεντρικό σημείο καταλαμβάνει το καθολικό. Κτίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα, σε ένα ιδιαίτερο, αυτόχθονο αρχιτεκτονικό ρυθμό, τον οποίο συναντάμε μόνο στην αρχιτεκτονική της σλαβονικής φυλής των Μίγιακ, στα χρόνια της Αναγέννησης, ο οποίος επιβλήθηκε κάτω από τις σκληρές δεσμεύσεις του τότε οθωμανικού νόμου. Παρ’ όλο που, κατά την εξωτερική αρχιτεκτονική, το καθολικό είναι ένα σεμνό κτίσμα, είναι ένας από τους πρώτους μεγαλύτερους ναούς της περιόδου μετά της κατάκτησης των Τούρκων Οθωμανών. Η μεγαλοπρέπεια του ναού οφείλεται στο γεγονός ότι η ανέγερσή του έγινε με ειδικό φιρμάνι – άδεια του σουλτάνου. Είναι έργο τεκτόνων, ξυλογλυπτών και αγιογράφων της περιοχής.
Η βυζαντινή αρχιτεκτονική του ναού θυμίζει ταπείνωση, όπως και εξωτερικά, έτσι και εσωτερικά. Στην είσοδο του ναού βρίσκεται ο νάρθηκας, ή λιτή, κοσμημένος με μαρμάρινο περίφραγμα, το οποίο κλείνει την είσοδο στο κυρίως ναό, και γεμίζει το χώρο με ασυνήθιστη σιωπή και κατανυκτικό σκοτάδι. Γι’ αυτό, τους προσκυνητές καταλαμβάνει μια αίσθηση απομάκρυνσης από τον κόσμο και των κοσμικών μεριμνών. Αυτό το φως μεγαλώνει περισσότερο όταν κανείς προχωρά προς το κεντρικό μέρος του ναού, ειδικά στην ώρα της Θείας Λειτουργίας, όταν εκχέεται γενναιόδωρα στο ιερό, σταδιακά ανελκύοντας τον πιστό από τα επίγεια στα ουράνια. Η εντύπωση αυτή για την παρουσία των επουρανίων ενδυναμώνεται από την ομορφιά των τοιχογραφιών, οι οποίες μέσω των ζωγραφικών παραστάσεων μας διηγούνται την ζωή και τα τίμια Πάθη του Σωτήρος. Στην αρχή αγιογραφήθηκε ο τρούλλος, έργο αγνώστου αγιογράφου. Στο κέντρο βρίσκεται ο Παντοκράτωρ Χριστός, ο άναρχος και ατελεύτητος, πλήρης μεγαλειώτητος, ελέους και δικαιοσύνης. Με το ένα χέρι ευλογεί, πέμποντας στον κόσμο την Θεία χάρη του, και με το άλλο κρατά το Ιερό Ευαγγέλιο, ευαγγελίζοντας την αλήθεια στον κόσμο.
Στον μικρότερο τρούλλο, που αγιογραφήθηκε γύρω στο 1866, παρουσιάζεται το πρόσωπο του Προδρόμου, και κάτωθι σκηνές από τις ευρέσεις της τιμίας κεφαλής του. Με την αναβίωση της Μονής, αγιογραφήθηκε και η κόγχη του ιερού – η Θεοτόκος Πλατυτέρα των Ουρανών, η οποία συνδέει τον ουρανό και την γη, συνοδευόμενη από τους μεγάλους αρχιερείς.
Ο Ηγούμενος Αρσένιος άρχισε με εσωτερική διακόσμηση της εκκλησίας ήδη το 1810. Στην μακρά ιστορία της Μονής αυτός θα μείνει γνωστός ως ο μεγαλύτερος κτήτορας, που φρόντισε για το καλλωπισμό του καθολικού, προσλαμβάνοντας αγιογράφους και τους καλύτερους εντόπιους ξυλογλύπτες, οι οποίοι δημιούργησαν το τέμπλο, όπως και τα έντεχνα στασίδια του αρχιερέως και του ηγουμένου. Πρώτο ξυλόγλυπτο έργο ήταν το κιβώριο που δημιουργήθηκε στο Ελμπασάν της Αλβανίας, όπου οι ξυλογλύπτες από αυτή τη περιοχή είχαν δικό τους εργαστήριο, ενώ το μοναστήρι είχε κτήματα. Εκείνη την εποχή η κοινωνία μεταξύ της Μονής και το Ελμπασάν ήταν πολύ ζωντανή.
Το κιβώριο είναι μοναδικό ξυλόγλυπτο έργο, το οποίο δεν μπορεί να βρεθεί σε καμία άλλη εκκλησία. Αυτό κρέμεται στον αέρα, πάνω από την αγία Τράπεζα, κρεμασμένο σε τέσσερεις αλυσίδες. Σε κάθε πλευρά, εκτός από την δυτική, υπάρχει κάποια παράσταση από την Αγία Γραφή. Στο μέτωπο είναι ο Ευαγγελισμός κεντρικά, η Φιλοξενία του Αβραάμ αριστερά και η Υπαπαντή δεξιά. Στην νότια πλευρά πιο εντυπωσιακή είναι η παράσταση της Γεννήσεως του Χριστού. Η βόρεια πλευρά απεικονίζει την Αποτομή του Τιμίου Προδρόμου.
Το κιβώριο είναι μοναδικό ξυλόγλυπτο έργο, το οποίο δεν μπορεί να βρεθεί σε καμία άλλη εκκλησία. Αυτό κρέμεται στον αέρα, πάνω από την αγία Τράπεζα, κρεμασμένο σε τέσσερεις αλυσίδες. Σε κάθε πλευρά, εκτός από την δυτική, υπάρχει κάποια παράσταση από την Αγία Γραφή.
Ωστόσο, το ωραιότερο κόσμημα της εκκλησίας, το οποίο κάνει αυτό τον ναό περίφημο, είναι το πανέμορφο και μοναδικό τέτοιου είδους στην Ορθοδοξία τέμπλο, το κορυφαίο έργο των ντόπιων ξυλογλυπτών, οι οποίοι κατά την τέχνη τους έμειναν αξεπέραστοι και μέχρι σήμερα. Είναι οι γνωστοί Πέτρος Φιλίπποβσκι – Γκάρκατα, από το χωριό Γκάρι, με τους συνεργάτες του, και ο Μακάριος Φ’ρτσκοβσκι από το Γκάλιτσνικ. Αυτό το μνημειακό έργο το τελείωσαν σε πολύ σύντομο χρόνο, από το 1830 μέχρι το 1835. Την ίδια περίοδο προσλήφθηκαν οι γνωστοί αγιογράφοι από την Σαμαρίνα της Ηπείρου, ο Μιχαήλ Ζήσης και ο υιός του Δημήτριος, ο οποίος αργότερα εκάρη εδώ, λαμβάνων το όνομα Δανιήλ. Αυτοί αγιογράφησαν τις εικόνες του τέμπλου, με το οποίο ολοκληρώθηκε το σύνολο το οποίο παρουσιάζει ολόκληρη την Αγία Γραφή σε ξύλο και χρώματα.Αυτό που κάνει μοναδικό και ανεπανάληπτο το τέμπλο είναι η χρήση της ανθρώπινης μορφής. Εδώ οι μάστορες των Μίγιακ έδειξαν ολόκληρη τους την τέχνη, απεικονίζοντας σε ένα πολύ μικρό πλάτος πολλές σκηνές από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Αυτές οι σκηνές απεικονίζονται με ένα τέτοιο τρόπο, που μεταδίδεται ολόκληρο το δράμα της καταστάσεως, σαν να είναι ζωντανή και πραγματική, σαν να διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια μας.
Οι ξυλόγλυπτες πινακίδες κάτω από τις εικόνες είναι το ωραιότερο τμήμα του τέμπλου. Σ’ αυτές τις πινακίδες πιστώνεται η δεξιοτεχνία των ξυλογλυπτών και η μοναδικότητά τους στην τέχνη. Εδώ παρουσιάζονται πάνω από πεντακόσιες ανθρώπινες και περίπου διακόσιες ζωικές μορφές.
Η εσωτερική ατμόσφαιρα του καθολικού συμπληρώνεται από δύο ξυλόγλυπτα στασίδια – το δεσποτικό και το ηγουμενικό. Και τα δύο είναι έργο των ιδίων μαστόρων που δημιούργησαν τον τέμπλο. Το δεσποτικό στασίδι είναι στη μέση της εκκλησίας, στον νότιο κίονα, με το μέτωπο προς το ιερό. Από πιο παλαιές εποχές του Χριστιανισμού υπήρχε η τάση αυτό το έπιπλο να κοσμείται πιο πλούσια. Έτσι ήταν και η επιθυμία του ηγουμένου Αρσενίου, και γι’ αυτό το στασίδι είναι κοσμούμενο με μορφές δύο διακόνων, και κάτω, στην βάση, κείνται δύο λέοντες με ανοικτά τα στόματα. Αυτοί είναι πάντα κάτω από τα πόδια του Θεού, ο οποίος θα εξαφανίσει τον εχθρό. Πάνω από το κάθισμα, στο εσωτερικό υπάρχει εικόνα του Χριστού, καθήμενου σε θρόνο. Το ηγουμενικό στασίδι έχει όμοια ξυλόγλυπτα με το δεσποτικό, όμως πάνω από το κάθισμα έχει εικόνα της Θεοτόκου Βρεφοκρατούσης, και τον Τίμιο Πρόδρομο μπροστά της. Εδώ απεικονίζεται και ίδιος ο Αρσένιος, σε στάση προσκύνησης, με ειλητάριο στο χέρι.
Οι εγκαταστάσεις της Μονής
Το Άνω Παλάτι
Όσον αφορά τα κτήρια της Μονής, η αρχιτεκτονική έχει περάσει μερικές φάσεις. Οι εγκαταστάσεις αποτελούνταν από μερικά μεγαλειώδη τμήματα. Το σύνολο που κείται αμέσως δίπλα στην εκκλησία, γνωστό ως Άνω Παλάτι, κτίστηκε το 1814 και είναι μοναδικό κατά την αρχιτεκτονική. Το πιο εντυπωσιακό μέρος, το οποίο δίδει και το πνεύμα σε όλο το κτήριο, είναι το τσαρδάκι, το οποίο με εξωτερικές σκάλες συνδέει τους δύο ορόφους. Στο ισόγειο παλαιά βρίσκονταν οι οικονομικές εγκαταστάσεις (παραγωγή τυριού, κασεριού κλπ.). Αργότερα, αυτά μετατράπηκαν σε αποθηκευτικούς χώρους. Στους δύο ορόφους είναι τα κελιά των μοναχών. Εκτός απ’ αυτά, εδώ βρίσκεται και η κοινή αίθουσα των μοναχών – το συνοδικό, η γραμματεία και το αρχείο, το οδοντιατρείο και μερικοί άλλοι βοηθητικοί χώροι.
To Άνω Παλάτι κτίστηκε το 1814 και είναι μοναδικό κατά την αρχιτεκτονική. Το πιο εντυπωσιακό μέρος, το οποίο δίδει και το πνεύμα σε όλο το κτήριο, είναι το τσαρδάκι, το οποίο με εξωτερικές σκάλες συνδέει τους δύο ορόφους.
Ιδιαίτερη εντύπωση κάνουν το παλαιό ηγουμενείο και δεσποτικό του δευτέρου ορόφου, με τα εξέχοντα παράθυρα, που τώρα μετατράπηκαν σε γραμματεία και αρχείο της Μονής. Ολόκληρο το κτήριο, χάρη της αρχιτεκτονικής του που είναι μοναδική στα μέρη αυτά, αρπάζει με την ομορφιά του, ζεσταίνει την καρδιά του προσκυνητή, αφυπνίζοντας νοσταλγία για το παρελθόν και προαίρεση για προσευχή και ευχαριστία στον Κύριο.
Βορειοδυτικά από το καθολικό βρίσκεται το άλλο τμήμα του Άνω Παλατίου, το οποίο κτίστηκε μεταξύ το 1820 και 1825. Εδώ βρίσκεται η ανδρική τραπεζαρία και το μέγα συνοδικό, και ένα όροφο πιο κάτω είναι η λεγόμενη γυναικεία τραπεζαρία, και το αρχονταρίκι. Πριν την πυρκαγιά του 2009, η πρώην γυναικεία τραπεζαρία μετατράπηκε σε σκευοφυλάκιο-μουσείο, όπου τοποθετήθηκαν οι παλαιές εικόνες του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα, παλαιά σκεύη, ξυλόγλυπτα, άμφια, σταυροί και άλλα αντικείμενα με πνευματική, πολιτιστική και ιστορική αξία. Τώρα γίνεται η ανακαίνισή της και μετατροπή σε αίθουσα υποδοχών, η οποία θα μπορεί να χωρέσει πάνω από εκατό άτομα.
Σ’ αυτό το τμήμα, με την αυθεντική εσωτερική εμφάνιση πιο πολύ εντυπωσιάζει η τραπεζαρία, το μέγα συνοδικό και το αρχονταρίκι. Η τραπεζαρία, μέχρι τη πυρκαγιά, πλάνευε με την μεγαλειότητά της, όπως και με τις τοιχογραφίες και τα ξυλόγλυπτα ταβάνια. Τώρα πλέον έχει ανακαινιστεί και έχει την ίδια λάμψη όπως παλαιά. Δίπλα στην τραπεζαρία βρίσκεται το μέγα συνοδικό, η επίσημη αίθουσα της Μονής, η οποία χρησιμοποιείται για υποδοχές στις ημέρες μεγάλων εορτών. Αυτή είναι κοσμημένη με σκηνές από την ιστορία της Μονής, έργα των Ρώσων ζωγράφων Ίγκορ και Βικτορία Εγκόροβ από την Αγία Πετρούπολη, και μια κτητορική τοιχογραφία, στην οποία απεικονίζεται ο κτήτορας Ιωάννης, Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος, πως παραδίδει την Μονή στα χέρια του Τιμίου Προδρόμου. Το αρχονταρίκι διακρίνεται από τα όμορφα ξυλόγλυπτα ταβάνια και διακοσμητικά και είναι εμπλουτισμένη από την συλλογή των πορτραίτων των πρώην ηγουμένων και των σπουδαίων πνευματικών της Μονής. Αυτή η συλλογή έγινε κατόπιν παραγγελίας του νυν ηγουμένου, του Αρχιμανδρίτη Παρθενίου, ο οποίος ως ένδειξη αγάπης και ευγνωμοσύνης προς τους προκατόχους του θέλησε να φυλάξει τα πρόσωπά τους για τις επόμενες γενεές, δείχνοντας σεβασμό σ’ εκείνους που έθεσαν τις ζωές τους στα θεμέλια αυτής της Μονής. Μετά την πυρκαγιά και το αρχονταρίκι ανακαινίστηκε αυθεντικά και η συλλογή πορτραίτων έγινε εκ νέου.
Ανάμεσα των δύο τμημάτων του Άνω Παλατίου βρίσκεται το μαγειρείο, συνδεδεμένο με μαγκιπείο (φούρνος) στο κάτω όροφο, το οποίο δίδει την λειτουργική ενότητα της πτέρυγας. Σήμερα το μαγειρείο περιέχει όλες τις απαραίτητες, σύγχρονες συσκευές και απαντά στις απαιτήσεις του αυξάνοντος αριθμού των προσκυνητών της Μονής.
Τη 30 Σεπτεμβρίου 2009, όταν η Εκκλησία εόρταζε τη μνήμη (βάσει του Παλαιού Ιουλιανού ημερολογίου) των αγίων μαρτύρων Σοφίας, Πίστεως, Ελπίδος και Αγάπης, το Άνω Παλάτι έγινε θύμα μιας δυνατής πυρκαγιάς, η οποία προκάλεσε μεγάλη ερήμωση. Εντελώς κάηκαν όλες οι αίθουσες και το μοναδικό το οποίο απέμεινε ήταν τα πέτρινα τείχη.
Χάρη της μεγάλης θυσίας της αδελφότητος και των παραβρισκόμενων πιστών, σώθηκαν οι εικόνες και τα λοιπά κειμήλια του θησαυροφυλακίου. Με την δραστική και θυσιαστική συμβολή του ηγουμένου, αρχιμανδρίτη Παρθενίου και της αδελφότητος, όπως και με την γενναιόδωρη συνδρομή των πιστών, το Άνω Παλάτι ανακαινίστηκε εντελώς και πάλι έλαβε την αυθεντική του εμφάνιση και λάμψη.
Ο Πύργος των Σεϊμένιδων
Δυτικά του Καθολικού βρισκόταν το κονάκι των εργατών της Μονής, το οποίο κτίστηκε το 1870, στα χρόνια του ηγουμένου Μιχαήλ (1870-1894). Επειδή βρισκόταν πολύ κοντά στην πηγή, στο ισόγειό του ήταν το πλυντήριο, ενώ στον όροφο ήταν τα υπνοδωμάτια. Η εξωτερική εμφάνιση του κτηρίου χαρακτηριζόταν από τις εντυπωσιακές, ξύλινες κατασκευές που το εντάσσουν στην γενική αρχιτεκτονική ιδέα της Μονής. Ωστόσο, στην δεκαετία του ’60 του περασμένου αιώνα, από άγνωστη αιτία αυτό το κτήριο καταστράφηκε και σήμερα εδώ βρίσκεται ένα φαρδύ ίσωμα, από το οποίο ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το πανόραμα των χωριών, σκορπισμένων στην κατηφόρα του απέναντι βουνού. Αμέσως πίσω από το σημείο που άλλοτε υπήρχε το κονάκι των εργατών βρίσκεται ο Πύργος των Σεϊμένιδων, όπου παλαιά έζησαν οι χωροφύλακες της Μονής. Στον όροφο, όπου σήμερα βρίσκεται το μικρό παρεκκλήσι του νεομάρτυρος Γεωργίου εκ Κρατόβου (μαρτυρήσας εν Σόφια), οδηγούν οι εξωτερικές ξύλινες σκάλες με μικρό μπαλκόνι. Στο ισόγειο βρίσκεται το ξυλουργικό εργαστήριο, ενώ στο υπόγειο το εργαστήριο κεριών.
Στον όροφο του Πύργου σήμερα βρίσκεται το μικρό παρεκκλήσι του νεομάρτυρος Γεωργίου εκ Κρατόβου (μαρτυρήσας εν Σόφια).
Το οστεοφυλάκιο
Άλλο εντυπωσιακό κτήριο είναι το οστεοφυλάκιο, το οποίο βρίσκεται νότια του Καθολικού. Είναι κτισμένο από πράσινη πέτρα το 1827. Σ’ αυτό βρίσκονται τα κρανία και τα οστά των κεκοιμημένων μοναχών της Μονής, τα περισσότερα από τα οποία είχαν θαφτεί κάτω από το δάπεδο του Καθολικού, την περίοδο του κομμουνισμού. Με την ανανέωση του μοναχικού βίου, αμέσως μετά των εγκαινίων του Καθολικού, οι πατέρες με θαυμαστό τρόπο ανακάλυψαν τα οστά, ακριβώς στην παραμονή του Ψυχοσαββάτου. Σε μερικά από τα κρανία αναγράφεται το όνομα, ο τόπος γεννήσεως και η ημέρα κοιμήσεως του μοναχού.
Κάτω Παλάτι
Στην είσοδο της Μονής υπάρχει η πτέρυγα λεγόμενη Κάτω Παλάτι, η οποία είχε καεί σε πυρκαγιά στο 1912. Το παλαιό κτήριο, μαζί με τις άλλες πτέρυγες και κτήρια, αποτελούσε ένα κλειστό σύνολο, τυπικό για τα κοινόβια του αγιορείτικου τύπου. Το Κάτω Παλάτι διακρινόταν από την ποικιλία των ιδιαιτέρων καλλιτεχνικών διακοσμήσεων των πορτών και των ταβανιών. Αυτές οι πλούσια κοσμημένες αίθουσες χρησιμοποιούνταν ως ξενώνες. Το κτήριο ήταν έργο των οικοδόμων από το χωριό Λούκοβο, γνωστοί για την άριστή τους τέχνη επεξεργασίας της πέτρας. Στο κεντρικό μέρος του ισογείου βρίσκεται η κύρια είσοδος στην Μονή, ως αψίδα, όπου βρίσκεται και η φημισμένη βρύση με τρείς δράκους. Το 2006, με τους κόπους του ηγουμένου Παρθενίου και της αδελφότητος, όχι μόνο που ανακαινίστηκε αυτή η πτέρυγα, αλλά προστέθηκε ακόμα ένας όροφος, όπου υπάρχει και το εύσχημο παρεκκλήσι το Ευαγγελισμού, το ηγουμενείο, το δεσποτικό, κλειστό τσαρδάκι, όπως και ευρύχωρο εξωτερικό τσαρδάκι με υπέροχη θέα προς την αυλή και τα υπόλοιπα κτήρια του συγκροτήματος. Το εσωτερικό του Κάτω Παλατίου προβάλλει το αυθεντικό αρχιτεκτονικό πνεύμα της Μονής.
Το 2006, με τους κόπους του ηγουμένου Παρθενίου και της αδελφότητος, όχι μόνο που ανακαινίστηκε αυτή η πτέρυγα, αλλά προστέθηκε ακόμα ένας όροφος, όπου υπάρχει και το εύσχημο παρεκκλήσι το Ευαγγελισμού, το ηγουμενείο, το δεσποτικό, κλειστό τσαρδάκι, όπως και ευρύχωρο εξωτερικό τσαρδάκι με υπέροχη θέα προς την αυλή και τα υπόλοιπα κτήρια του συγκροτήματος.
Ανατολικό Παλάτι
Οδηγούμενοι από την επιθυμία τους να εμπλουτίσουν την ευπρέπεια του αρχαίου ιερού τούτου, όπως και να απαντήσουν στις αυξημένες ανάγκες για κελιά για την πλέον μεγάλη αδελφότητα, ο ηγούμενος και οι πατέρες αφιερώθηκαν στην οικοδόμηση μιας καινούργιας πτέρυγας, την οποία ονόμασαν Ανατολικό Παλάτι. Μ’ αυτή τη πτέρυγα έκλεισε το σύνολο της Μονής. Για το σκοπό αυτό, το 2007 άρχισε η ανοικοδόμηση ενός μεγάλου τοίχου στήριξης από μπετόν, σε μήκος 80 μέτρων. Ήδη το 2009 άρχισε η ταχιά ανοικοδόμηση της πτέρυγας, η οποία ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2010. Αυτή η πτέρυγα με την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική στο εντόπιο ρυθμό, χαρακτηριστικό για το μοναστηριακό συγκρότημα, με θαυμαστό τρόπο συμπληρώνει την πλούσια εμφάνιση της Μονής. Στη νέα αυτή πτέρυγα, δίπλα στα πολλά κελιά, βρίσκεται το παρεκκλήσι του αγίου Νικολάου Μύρων, η διώροφη αρχαιοπρεπή βιβλιοθήκη, ο πύργος με το ρολόι και το αγιογραφείο, όπως και άλλους χώρους.
Το Ανατολικό Παλάτι κρύβει και την θαυμάσια βιβλιοθήκη με το ιδιαίτερο εσωτερικό της, και το πλούτος των τριάντα χιλιάδων παλαιών και νέων βιβλίων, όπως και παρεκκλήσι του αγίου Νικολάου Μύρων. Στη νότια πλευρά υψώνεται ο πανέμορφος πύργος με ρολόι και το αγιογραφείο στην κορυφή.
Η φιάλη
Το 2008 στο νότιο μέρος της μοναστηριακής αυλής κτίστηκε η φιάλη αγιασμού. Η τρουλαία αυτή κατασκευή με αρχαϊκή εμφάνιση αρμονικά εντάσσεται στην εξωτερική ατμόσφαιρα της Μονής. Ο θόλος είναι αγιογραφημένος στην βυζαντινή παράδοση, και ανάμεσα των σκηνών που παρουσιάζονται βρίσκεται και η εύρεση της τιμίας εικόνος του Προδρόμου από τον κτήτορα Ιωάννη Δεβρινό, πρώτο Αρχιεπίσκοπο Αχρίδος. Γύρω από τον Ιησού Χριστό – Μεγάλης Βουλής Άγγελο, παρουσιάζονται και η Ζωοδόχος Πηγή, οι άγιοι Ιωάννης Πρόδρομος, Κοσμάς και Δαμιανός, Κλήμης και Ναούμ, Γεώργιος Τροπαιοφόρος και Δημήτριος Μυροβλύτης, Νικόλαος Μύρων κ.ά.
Η νέα μοναχική αδελφότητα, με την βοήθεια του Θεού, όχι μόνο που κατάφερε να επιστρέψει την παλαιά λάμψη του αρχαίου ιερού τόπου αυτού, αλλά και με μεγάλη αγάπη και πρόθεση καταπονήθηκε να το εμπλουτίσει και διακοσμήσει.
Το αγίασμα και το ασκητήριο
Σημαντικό ίχνος του ασκητικού βιώματος στο περίγυρο της Μονής είναι και η σπηλιά ασκητήριο, όπως και το αγίασμα, που βρίσκονται στο κοντινό δάσος, κάτω από το μοναστήρι. Οι προσευχές των ασκητών αγίασαν τον τόπο αυτό και τόσο πολύ ευαρέστησαν τον Θεό, που η χάρη του εκχέεται εδώ μέχρι και σήμερα δια της πηγής του γλυκού νερού. Κάθε χρόνο, στην εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, η αδελφότητα με τους πιστούς επισκέπτεται το αγίασμα με λιτανεία, όπου γίνεται μικρός αγιασμός, και συνεχίζουν προς τη Σκήτη του αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ, ψάλλοντας τα αναστάσιμα άσματα.
